Persja. Jedna z największych potęg starożytnego świata. Jej dzieje zapisały się na kartach historii, tworząc obraz sprawnie dowodzonej armii i wysoce rozwiniętej gospodarki. To przykład państwa, które z niewielkiego, mało znaczącego obszaru podległego Imperium Medyjskiemu stało się niesamowicie rozległym terytorium — a jego władca nosił tytuł króla królów. Oto jak doszło do rozkwitu cywilizacji perskiej…

Cyrus II Wielki. Konflikt rodzinny początkiem rozkwitu Persji

Najciekawsze dzieje Persji miały miejsce po podbiciu jej przez Imperium Medyjskie. Cyrus, późniejszy przywódca Persji, a jednocześnie praprawnuk jej pierwszego króla, był też wnukiem władcy Medów. Jako niewielka cywilizacja Persowie płacili Medom za ochronę. Z czasem jednak między Cyrusem a jego dziadkiem wybuchł konflikt, czego wynikiem była rebelia. Cyrus wykorzystał przychylność Babilonii, która od pewnego czasu nie dogadywała się z władcą Imperium, a także części zbuntowanych wojsk medyjskich, i pozbawił dziadka tronu.

Cyrus nie zaprzestał podbojów i w kolejnych latach zdobył Lidię (o czym szerzej piszemy tutaj) oraz Babilonię, a tym samym ogłosił się Władcą Mezopotamii i królem królów.

Dobra sytuacja ekonomiczna podbitych ludów

Cyrus wiedział, że musi pozostawić podbite ludy w dobrej sytuacji ekonomicznej, gdyż w przeciwnym wypadku naraziłby się na bunt i niepłacenie podatków. Zdecydował więc, że władcy podbitych państw będą mogli pozostać na tronie pod warunkiem uznania pełnego zwierzchnictwa Cyrusa. Dodatkowo zachował kulturę i religię krajów. Świetność Imperium miała jednak dopiero nadejść wraz z rządami Dariusza I.

Dariusz I — generał, który odmienił losy Persji

Kolejni władcy stopniowo poszerzali terytorium Persji, jednak zmagali się z licznymi buntami, aż władzę przejął generał Dariusz I. Podzielił on Persję na prowincje (satrapie), a władzę polityczną oddzielił od władzy wojskowej, by uniknąć umacniania się satrapów (lokalnych przywódców), którzy mogliby się buntować. Specjalna siatka szpiegowska kontrolowała, czy satrapowie stosują się do poleceń władcy. Nowy król królów znacznie usprawnił handel i organizował liczne wyprawy po nowe surowce. Zlecił również przekopanie kanału między Nilem a Morzem Czarnym. To, co spowodowało przełom w Persji, to wprowadzenie przez Dariusza I jednolitej waluty — złotej monety znanej jako darejek.

Złota moneta perska — darejek

Darejek, tudzież darejka, to złota moneta, która była rewolucją w handlu wewnątrz Imperium. Jak współczesne środki płatnicze, darejek był powszechnie akceptowany, łatwy w przenoszeniu, wygodny w magazynowaniu i mógł zostać wymieniony na każde z dóbr. Złote monety ułatwiły także Dariuszowi I zbieranie podatków. Złoto w tak wygodnej formie przyspieszyło wszelkie budowy, w tym wzniesienie nowej, strategicznie ulokowanej stolicy czy remonty już obecnych miast.

Potęga Persji nie trwała wiecznie. Śmierć Dariusza I zapoczątkowała rządy królów o odmiennych poglądach, które znacznie osłabiły reputację władcy. Z czasem wojny perskie kończyły się porażką, a to owocowało wyższymi podatkami i osłabieniem gospodarki kraju. Koniec końców Persja przestała być korzystna dla krajów zależnych i ostatecznie została podbita przez Aleksandra Wielkiego.