Czy słyszałeś legendę o Krezusie? Człowieku, który pławił się w luksusie, a jego imię stało się poniekąd synonimem bogactwa? Królu, który przepadł w swojej próżności, doprowadzając najpierw Lidię na szczyt potęgi, aby później, z całym impetem zrzucić ją na samo dno? Jeśli nie, to być może obiło Ci się o uszy powiedzenie bogaty jak Krezus. Pozwól, że zabierzemy Cię w podróż do Starożytnej Lidii, gdzie skąpiesz się w bogactwie rzeki Paktolos. Spójrz, o czym mowa.

Lidia — kraina płynąca złotem

Leżąca niegdyś na terenie dzisiejszej Turcji Lidia skrywała w sobie przeolbrzymie bogactwo. Jej początki sięgają nawet XII wieku p.n.e. Nie o tym jednak mowa — bo to, co najważniejsze, wydarzyło się setki lat później. Rozwój Lidii nie tylko pod względem politycznym, ale i geograficznym zaczął się w VII wieku p.n.e. Wtedy też państwo lidyjskie toczyło (i zwyciężało) liczne spory, które kontynuował ostatni król Lidii, Krezus. Dlaczego ostatni? O tym za chwilę — na początku jednak zobacz, dlaczego władca mógł sobie pozwolić na walki z potęgą Persów oraz dlaczego tak ochoczo zawierały z nim sojusze Egipt, Babilonia czy Sparta.

Tajemnica tkwi w rzece Paktolos. To nad nią leżała stolica Lidii, przeniesiona z Hyme przez poprzednika Krezusa. Mówi się, że niosła ona ze swoimi wodami samorodki złota, tzw. elektrum (występujący w złożach hydrotermalnych, naturalny stop złota i srebra z niewielką ilością miedzi oraz żelaza). Krezus nie należał do zbyt inteligentnych, lecz przyznać mu trzeba, że miał głowę do interesów…

Pierwsza złota moneta

Toczące się wojny, a także chęć zawarcia sojuszy oraz ułatwienia handlu wymusiły utworzenie systemu ekonomicznego. Król Krezus postanowił wówczas wybijać pierwsze w historii złote monety. Powstawały one z wydobytego elektrum i pozwalały królowi cieszyć się wpływom zagranicznych mocarstw. Mało kto bowiem dysponował tak obfitymi złożami złota. Pierwszy taki system pozwolił królowi na łatwy i szybki handel, a w miarę rosnącego zainteresowania kruszcem Krezus mógł dyktować korzystniejsze dla siebie warunki.

Próżność niszczy Lidię

Bogactwo szybko uderzyło Krezusowi do głowy. Początkowo zaczął inwestować w rozwój miast oraz budowę świątyń. Z czasem jednak przerodziło się to w obsesję na punkcie przepychu. Mieszkańcy wyższych sfer zaczęli żyć w luksusie, a pałace lśnić złotem. Krezus nie poprzestawał na tym, jednak złote monety nie mogły powstawać w tak szybkim tempie, w jakim by chciał, z racji powolnego wydobywania kruszcu. Wtedy król postanowił, że zmniejszy ilość złota zawartego w monetach i zastąpi je tańszym materiałem, m.in. srebrem, miedzią lub żelazem. Rosnąca inflacja nie była jednak takim problemem, jak próżność.

Zbyt pewny swej siły Krezus postanowił toczyć spór z królem Persji, Cyrusem. O ile z początku wojska lidyjskie odnosiły sukces, tak w odwecie, w 546 r. p.n.e. Cyrus ruszył bezpośrednio na stolicę Lidii, zmuszając swojego rywala do kapitulacji. Tak zakończyła się era Lidii, a zaczęła dominacja Persji.

Działania Lidyjczyków nie zostały jednak zapomniane. Rozwój, do którego przyczynił się Krezus, a przede wszystkim pomysł wybicia złotej monety, został zaadaptowany przez kolejnych, potężnych władców: m.in. Grecji oraz Rzymu.