Starożytne monety: Grecja. Wyścig ekonomiczny

Kluczowym dla Starożytnej Grecji okresem był czas ostatecznego uformowania się jej systemu organizacji państwowej. Między 800 a 500 rokiem p.n.e. powstały tzw. miasta-państwa (polis), a sama Grecja, dzięki kolonizacji, zaczęła swoimi wpływami obejmować coraz to większy obszar. To wtedy, na terenie Hellady (starożytnej Grecji), doszło do rewolucji ekonomicznej, której śmiało można nadać drugie imię: pieniądz. Wbrew jednak przekonaniom wielu, Grecy nie byli pierwszymi, którzy zaczęli wybijać srebrne tudzież złote monety.

Niezależność kolonii…

Kolonizacja była wbrew pozorom dość dobrym rozwiązaniem dla krajów macierzystych, skąd pochodzili osadnicy. Oznaczała bowiem dla nich większy dostęp do żywności, lecz co ważniejsze — ożywiła handel oraz rzemiosło. Grecja zapewniła swoim koloniom całkowitą autonomię oraz pełną suwerenność polityczną, co z pewnością przełożyło się na zachowanie dobrych relacji na linii kolonie-metropolie. Rozszerzanie się terytorium Hellady bądź co bądź wymusiło stworzenie systemu pozwalającego negocjować z najemnikami czy kupcami z sąsiednich mocarstw. System ten miał uprościć także kwestie podatkowe.

Grecja kontra Lidia…

Rewolucja, która przypisywana jest Grekom, a zaowocowała dzisiejszy, rozwinięty system monetarny, ma nie do końca zbadane korzenie. Wielu uczonych bierze pod uwagę, że pierwszymi, którzy wybili monety, byli nie Grecy, a Lidyjczycy (tereny Azji Mniejszej). Tak twierdził Ksenofanes czy Herodot, a współcześni uczeni zaczęli podzielać ich opinie (poznane dzięki starożytnym dokumentom), gdyż wiele przesłanek świadczyło o tym, że to właśnie oni — państwo lidyjskie — jako pierwsi stworzyli złote monety.

Elektron — metal, z którego bito złote monety

Najstarsze znalezione monety zostały wybite z elektronu (elektrumu) — jest to naturalny stop srebra i złota z niewielką domieszką miedzi oraz żelaza. Może być on również otrzymywany sztucznie. Ma jasnożółty kolor, a w jego bogate złoża obfitowało państwo lidyjskie. Dodatkowo kraina ta (Lidia) miała dość znaczący autorytet, a więc bezproblemowo była w stanie wprowadzić złote monety w obieg. Za pomysł bicia monet z tego tworzywa odpowiadał ówcześnie panujący, ostatni król Lidii, Krezus. Wybite w ten sposób mogły posłużyć do opłacania najemników. W zależności od zawartości złota w stopie, moneta stawała się cenniejsza. Grecja nie mogła jednak sobie pozwolić na coś takiego…

Alternatywa dla Grecji: srebrne monety

Grecy doskonale wiedzieli, w jaki sposób Lidyjczycy wybijają swoje monety. Szybko musieli jednak znaleźć swój, inny sposób, gdyż w przeciwieństwie do nich nie posiadali dużych złóż elektronu. Tak właśnie w starożytnej Grecji zaczęto bić srebrne monety — z kupionego od sąsiadów kruszcu. Wprowadzenie jednolitego systemu monetarnego dla wszystkich państw greckich wymagało czasu i ciągłych negocjacji, lecz ostatecznie polis przyjęły propozycję. Od tego momentu rozbudowany grecki system pieniężny składał się ze srebrnych, spiżowych i żelaznych monet, na których widniały wizerunki zwierząt, roślin czy symbole bóstw odpowiadające lokalnej (dla danego państwa greckiego) tradycji.

Z czasem grecki pieniądz pobudził rozwój polis, jak i całych metropolii. Zapoczątkował powstawanie nowych klas społecznych, ich późniejszy ruch polityczny, zmianę w taktyce wojennej oraz sposobie rekrutowania wojsk. Ostatecznie monety zaczęły zalewać świat, stając się cenionym na rynku środkiem płatniczym.